Dit artikel is geschreven voor de Wereldfietser, een tijdschrift vol met leuke en boeiende verhalen, interviews en reisverslagen over het reizen per fiets. Je kan hier een proefnummer aanvragen of het tijdschrift kopen in een van de verkooppunten.
Een lange weg strekt zich voor me uit. Links en rechts zie ik zover ik kan kijken bossen met dennenbomen die puntig omhoogsteken. Het ziet er mooi uit, alles is bedekt met een dikke laag sneeuw. Maar dat is op dit moment niet wat mijn aandacht heeft. Ik volg namelijk gefocust de vluchtstrook van de R-21.
Deze weg staat in Rusland ook wel bekend als de Kola-autoweg, de enige weg die rechtstreeks van Sint-Petersburg naar Moermansk en verder naar de Noorse grens gaat. Een weg die bekendstaat als een van de gevaarlijkere wegen in Rusland. Ik moet goed opletten. Als ik te ver naar links uitwijk dan kom ik dichtbij het verkeer. Auto’s en nog erger, vrachtauto’s schieten vlak langs mij. Als ik te ver naar rechts uitwijk dan slip ik in de dikke laag sneeuw. Gefocust blijf ik dan ook precies in het midden van de vluchtstrook rijden. Ik vraag me af hoelang ik dit zal volhouden.
Theepauze
Mijn ideeën over Rusland waren heel anders. In mijn hoofd zou ik nu over afgelegen weggetjes in niemandsland rijden. Gelukkig heb ik tijdens mijn eerdere lange fietstocht geleerd om me niet te veel te hechten aan verwachtingen. Het is gewoon ontzettend moeilijk om in te schatten hoe het ergens ver van huis is. Wat had ik eigenlijk verwacht van een fietsreis in de winter boven de poolcirkel in Noord-Rusland? Wat bezielde me om op deze gevaarlijke plek met temperaturen van min twintig te willen fietsen?
Een auto stopt voor me, een mysterieuze, zwarte Kia. Ik rem en kom stil te staan naast de Kia. Het raampje gaat open. Ik vind het altijd lastig in te schatten hoe ik moet omgaan met nieuwsgierigheid. Ik neem altijd een open houding aan, maar heb geleerd eerst goed te screenen waar iemands interesse vandaan komt. De man in de Kia begint te praten in het Russisch. Uit zijn lichaamstaal kan ik afleiden dat hij zich vooral veel afvraagt. Ik geef aan dat mijn Russisch niet goed genoeg is om hem te verstaan. “Tsjaj?”, vraagt hij terwijl hij wijst naar zijn bijrijdersstoel. Kijk, dat begrijp ik. Thee, warme thee, dat lust ik wel. Hij wil dat ik gezellig naast hem kom zitten in zijn warme auto. Hij lijkt vriendelijk, maar toch wijs ik zijn uitnodiging af. Hier in Rusland heb ik namelijk constant een dubbel gevoel. Ik heb vertrouwen, maar ben op mijn hoede. Ik ken het hier niet. Wat als hij wegrijdt met mij in de auto? De man stapt uit de auto met zijn thermoskan en twee plastic kopjes. Hij wijst enthousiast naar mijn fiets en zo staan we midden op de vluchtstrook van de R-21 een theepauze te houden. Ik glimlach in mezelf, ik zie mezelf al staan op de Nederlandse vluchtstrook.
Ik ben inmiddels twee weken onderweg. Mijn plan van een fietsvakantie is toch anders uitgepakt dan ik dacht. Het idee was een avontuur te beleven waarbij alles, en dan ook echt alles, ver buiten mijn comfortzone zou liggen. Ik had al bizarre verhalen gelezen over Rusland. Weinig mensen spreken er Engels. Wegen zijn er niet optimaal. En het land is buiten de grote steden ver van westers, wat me misschien nog wel het meeste trekt. In deze reis was zelfs dat allemaal ondergeschikt. De echte uitdaging zou de kou zijn. Het is namelijk hartje winter, de dagen zijn kort en de temperaturen liggen ver onder nul. Als het tegenzit kan ik temperaturen van minder dan dertig onder nul ervaren.
Sneeuwscootersporen
Na de theepauze fiets ik weer gefocust verder. Niet te ver naar links en niet te ver naar rechts. Opeens hoor ik van achteren een ontzettend hard geluid naderen. Ik durf niet om te kijken omdat ik bang ben om mijn balans te verliezen. Ik stop snel om er zeker van te zijn dat er niets onveiligs gaat gebeuren. Een grote sneeuwwagen buldert voorbij. De sneeuw spuit de berm in.
Ik praat mezelf moed in. Al lijkt het nu allemaal ongemakkelijk, dit is wat ik wil, waar ik zelf voor kies. Dit geeft me energie. En over energie gesproken, ik gebruik dit moment gelijk maar om een bevroren Twix uit mijn frametasje te pakken. Het tasje zit vol met Twixen; heerlijk dat ik nu onbeperkt chocolade kan eten. Ik moet ook wel, want de kou vraagt veel van mijn lichaam. Ik spring weer op mijn fiets om urenlang de weg te volgen zonder iets tegen te komen.
Als het begint te schemeren, begint ook de dagelijkse zoektocht naar een slaapplek. Ik stop en rij mijn fiets de dikke laag sneeuw in de berm in. Makkelijk, denk ik steeds, mijn fiets heeft hier geen standaard nodig. Minder makkelijk is dat ik nergens mijn tent kan opzetten. De zachte sneeuwlaag is minimaal een meter diep. Ik heb geleerd om sneeuwscootersporen op te zoeken en die te volgen om een kampeerplekje langs de weg te vinden. Deze sporen zijn er niet overal. Helemaal nu het donker begint te worden moet ik er snel een vinden.
Het was me duidelijk, als ik echt maar een maand van mijn werk vrij kon nemen, moest de reis wel extreem zijn. De tweeduizend kilometer van Sint-Petersburg naar de Noordkaap zou dan neerkomen op 67 kilometer per dag. Dat moest lukken, dacht ik. En wat heb ik gedroomd van dit avontuur. De combinatie van uitdaging, natuur en eenzaamheid zou perfect bij me passen. Ik heb tweeduizend euro uitgegeven aan een fiets, kampeerspullen, een visum en de vlucht. Ik zou even aan de dagelijkse sleur ontsnappen en weer volledig vrij en in mijn eentje een nieuwe plek gaan ontdekken.
Paniekerig
Het koelt snel af, inmiddels is het al twintig graden onder nul. Nergens is een sneeuwscooterspoor te bekennen. De volgende stad, Montsjegorsk, is zeker nog tachtig kilometer fietsen. Ik moet hier ergens slapen. Ik kan het wel uitschreeuwen van blijdschap als ik eindelijk een spoor zie. Ik spring van mijn fiets om een verkenningswandelingetje te maken. Niet veel later sla ik mijn tentharingen met een moersleutel de harde sneeuw in.
Het is inmiddels donker. Mijn fiets staat naast mijn tent in de dikke laag sneeuw. Zacht brandt mijn benzinebrander zodat ik steeds mijn handen kan opwarmen. Ik ril, zelfs de dikke donsjas is niet warm genoeg. Van stukjes kip, mais, kruiden en vermicelli maak ik een soort soep. Als ik dit in een restaurant voorgeschoteld zou krijgen, zou ik hard wegrennen. Nu maakt het me niet uit. Ik ben moe en hongerig. Een stoeltje heb ik niet, ik eet de soep uit een pannetje zittend op mijn hurken.
De kou gaat dwars door mijn donsjas, trui en merino thermoshirt. Op mijn telefoon zie ik dat de temperatuur is gedaald is tot 22 graden onder nul. Ik besluit snel mijn slaapzak in te kruipen. Normaal lees ik nog een boek, maar dat komt er niet van. Ik word niet warm en dat is ook wat me bezighoudt. Paniekerig beweeg ik mijn voeten in de hoop dat ze warm worden. Wat kan ik doen? Ik stop extra kleren in mijn slaapzak. De vermoeidheid neemt het over en hoewel nog steeds paniekerig val ik niet veel later in slaap. Ik slaap lang en diep.
Als ik in de morgen mijn tent openrits, geloof ik mijn ogen niet. De zon, de heldere lucht, het witte landschap, het lijkt allemaal te mooi om waar te zijn. Tweeduizend kilometer in dertig dagen? Het kan me eigenlijk ook niet schelen. Ik ben alleen, uitgerust en in een prachtige omgeving. Ik besluit deze ochtend uitgebreid de tijd te nemen om eens goed te genieten van waar ik ben.
Over mijn reis van Sint-Petersburg naar de Noordkaap in de winter van 2018 maakte ik een tijdschrift: Fietsen op IJs, 30 dagen overleven in de Russische en Noorse poolcirkel. Je kunt het hier bestellen.
Of meld je hier aan voor mijn nieuwsbrief en ontvang gratis de ebook versie van Fietsen op IJs.
